Nhiên liệu đóng vai trò quan trọng và được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống thường ngày của chúng ta. Vậy thế nào là nhiên liệu? Có mấy loại nhiên liệu? Vai trò của nhiên liệu là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá trong bài viết này nhé!
Contents [hide]
Thế nào là nhiên liệu?
Theo Wikipedia, nhiên liệu được ghép bởi từ “nhiên”, có nghĩa là “đốt, cháy” và từ liệu trong “vật liệu”. Như vậy, nhiên liệu là những dạng vật chất được sử dụng để giải phóng năng lượng thông qua quá trình hóa học như đốt cháy hoặc quá trình vật lý như phản ứng phân hạch, phản ứng hạch nhiệt.
Theo sách Khoa học tự nhiên lớp 6, khái niệm nhiên liệu là gì được hiểu như sau: Nhiên liệu được hiểu là những chất cháy được dùng để cung cấp năng lượng dưới dạng ánh sáng hoặc dạng nhiệt nhằm phục vụ cho mục đích sử dụng của con người.
Tóm lại, chúng ta có thể hiểu nhiên liệu là những dạng vật chất có thể cháy được và khi cháy, chúng sẽ phát sáng và tỏa nhiệt.
Nhiên liệu được tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau như gỗ (rắn), xăng (lỏng), khí gas (thể khí),… nhưng tính chất chung của nhiên liệu là rất dễ cháy.
Vai trò của nhiên liệu là gì?
Nhiên liệu có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cuộc sống của chúng ta. Cụ thể như sau:
- Con người sử dụng nhiên liệu như gỗ, dầu, khí đốt, điện,…. để nấu chín thức ăn, tránh tình trạng bị đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa, ngộ thực phẩm,… do ăn phải thức ăn chưa chín.
- Không chỉ dùng trong cuộc sống, nhiên liệu còn là yếu tố quan trọng giúp phát triển nhiều ngành công nghiệp, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế đất nước.
Hãy thử tưởng tượng xem nếu nhiên liệu biến mất thì cuộc sống con người sẽ thế nào? Thức ăn không được nấu chín, sản xuất đình trệ, không có điện để thắp sáng,… con người sẽ quay lại thời kỳ “ăn lông ở lỗ” như trước kia. Chỉ nghĩ thôi cũng thấy đáng sợ phải không?
Phân loại nhiên liệu
Trong quá trình tìm hiểu thế nào là nhiên liệu, mình thấy nhiên liệu được chia thành nhiều loại khác nhau. Cụ thể như sau:
Dựa vào trạng thái
Người ta chia nhiên liệu thành 3 nhóm như sau:
- Nhiên liệu rắn như: gỗ, than => Phục vụ chủ yếu cho các ngành công nghiệp như: nhiệt điện, làm phân bón, đun nấu, luyện kim,…
- Nhiên liệu lỏng như: cồn, dầu, xăng,… => Làm nhiên liệu cho các động cơ đốt trong hoạt động. Chúng cũng được dùng để phục vụ cho nhu cầu đun nấu, thắp sáng của con người.
- Nhiên liệu khí: khí than, khí thiên nhiên, khí lò cốc, khí dầu mỏ,… => Được ứng dụng trong cả đời sống và nhiều ngành công nghiệp khác nhau.
Dựa theo tính chất
Theo cách phân loại này, người ta chia nhiên liệu thành các nhóm sau:
* Nhiên liệu tái tạo
Đó là gỗ và các chế phẩm từ gỗ. Trước kia, gỗ được sử dụng khá phổ biến nhưng hiện nay, nhiều loại nhiên liệu xuất hiện với giá trị cao hơn nên gỗ ngày càng ít được sử dụng. Tuy nhiên, gỗ vẫn được ứng dụng phổ biến trong đời sống và sản xuất như:
- Chế tạo ra nhiều sản phẩm phục vụ cho cuộc sống như: bàn, tủ, sàn, đũa, kệ sách,…
- Gỗ làm vật liệu để xây nhà.
- Gỗ được dùng trong sản xuất như: đồ trang trí, đồ nội thất, giấy, đồ mỹ nghệ,…
* Nhiên liệu hóa thạch
Nhiên liệu hóa thạch là gì? Đây là những loại nhiên liệu được hình thành do quá trình phân hủy của các sinh vật chết cách đây hàng triệu năm. Các nhiên liệu này chứa hàm lượng hydrocacbon và cacbon cao.
Các dạng nhiên liệu hóa thạch gồm có:
- Than đá: Được hình thành từ khi thực vật bị chôn vùi và trải qua các giai đoạn than bùn => than non => than bán bitum => than bitum hoàn chỉnh => than đá. Than đá là loại đá trầm tích có màu đen hoặc nâu đen, có khả năng đốt cháy. Than là nguồn nhiên liệu quan trọng cho nhiều ngành công nghiệp như: công nghiệp điện, luyện kim, công nghiệp xi măng, ngành khí và hóa lỏng,…
- Dầu mỏ: Là một loại chất lỏng sánh, đặc, có màu nâu hoặc ngả lục. Chúng tồn tại trong các lớp đất đá tại một số nơi trong vỏ Trái Đất. Dầu mỏ sau khi được thu hồi bằng giàn khoan sẽ được dùng để sản xuất dầu diesel, dầu hỏa và xăng nhiên liệu, phục cho các máy móc, động cơ hoạt động. Ngoài ra, chúng cũng là nguồn nguyên liệu để sản xuất các sản phẩm của ngành hóa dầu như: thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, nhựa đường,…
- Khí tự nhiên: Đây là một dạng hỗn hợp khí cháy được, chúng được tìm thấy cùng với các mỏ dầu trong lớp vỏ Trái Đất. Khí tự nhiên có thành phần chủ yếu là meta và một số loại khí khác. Chúng được dùng làm nguyên liệu đầu vào cho ngành chế biến hóa chất, đun nấu, sưởi ấm,…
Nhiên liệu hạt nhân
Uranium là một nguyên tố hóa học có màu trắng, thuộc nhóm Actini. Chúng được dùng làm nhiên liệu cho các nhà máy điện hạt nhân. Tuy nhiên, loại nhiên liệu này khá đ.ộ.c và có thể gây h.ạ.i cho sức khỏe con người nếu chúng ta tiếp xúc với nó.
Nhiên liệu sinh học là gì?
Đây là loại nhiên liệu được tạo thành từ các hợp chất có nguồn gốc từ động – thực vật như: nhiên liệu chế xuất từ chất béo động vật (mỡ động vật); ngũ cốc (ngô, đậu tương, dầu dừa,..); chất thải nông nghiệp hoặc sản phẩm thái trong công nghiệp.
Nhiên liệu sinh học được chia thành 3 loại chính:
- Diesel sinh học: Loại nhiên liệu này tồn tại dưới dạng lỏng, có thể dùng thay thế cho dầu diesel truyền thống. Diesel sinh học được điều chế bằng cách dẫn xuất một số loại mỡ sinh học (mỡ động – thực vật) thông qua quá trình transester hóa bằng cách cho phản ứng với rượu, nhất là methanol.
- Xăng sinh học: Đây cũng là một dạng nhiên liệu sinh học lỏng, thường sử dụng ethanol như một loại nhiên liệu phụ gia pha trộn vào xăng thay vì chì. Ethanol pha chế với xăng theo một tỷ lệ thích hợp sẽ tạo thành xăng sinh học, có thể thay thế cho xăng sử dụng phụ gia chì truyền thống. Ethanol được tạo thành thông qua quá trình lên men các sản phẩm hữu cơ như xenlulo, tinh bột,..
- Khí sinh học: Đây là loại khí hữu cơ gồm có methane và nhiều đồng đẳng khác. Khí sinh học được tạo ra bởi quá trình ủ len men các phế thải nông nghiệp, tạo thành sản phẩm ở dạng khí. Dạng nhiên liệu sinh học này có thể dùng thay thế cho các sản phẩm khí gas từ dầu mỏ. Khí sinh học hiện đang được dùng phổ biến ở nông thôn, người ta ủ phân, chất thải trong chăn nuôi tạo thành khí gas phục vụ cho hoạt động đun nấu thường ngày.
Hiện nay, nhiên liệu sinh học được tận dụng và khai thác triệt để trong cuộc sống bởi chúng rất thân thiện với môi trường. Không chỉ vậy, một số nhiên liệu trong tự nhiên có nguy cơ bị cạn kiệt nên người ta dần chuyển sang dùng các dạng nhiên liệu có thể thay thế được vì chúng có khả năng tái sinh.
Cách sử dụng nhiên liệu hiệu quả tiết kiệm
Để sử dụng nhiên liệu hiệu quả và tiết kiệm nhất, bạn có thể tham khảo một số cách làm sau đây:
- Cung cấp đủ oxy, không khí cho sự cháy. Ví dụ: Bật quạt gió vào bếp lò mỗi khi nhóm lửa để cung cấp đủ oxy cho quá trình cháy.
- Tăng diện tích tiếp xúc giữa nhiên liệu đốt cháy với không khí. Ví dụ: Trên các viên than tổ ong, người ta thường tạo các hàng lỗ nhằm mục đích tăng diện tích tiếp xúc giữa nhiên liệu với không khí => tăng hiệu suất cháy.
- Điều chỉnh nhiên liệu để duy trì sự cháy ở mức độ phù hợp, tránh lãng phí.
- Nếu có thể, hãy sử dụng nguồn nhiên liệu sinh học thay thế.
Nhiên liệu đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong cuộc sống, được chúng ta sử dụng mỗi ngày. Vì vậy, chúng ta cần phải biết cách sử dụng hợp lý, khoa học, không được lãng phí, nhất là những nhiên liệu không có khả năng tái tạo để bảo vệ chúng khỏi nguy cơ bị biến mất.
Giải đáp một số câu hỏi thắc mắc liên quan đến nhiên liệu
Khoáng sản nhiên liệu của nước ta bao gồm những gì?
Khoáng sản nhiệt liệu ở nước ta chủ yếu là than, khí và dầu.
Nhiên liệu lỏng ở điều kiện thường là những loại nhiên liệu nào?
Đó là xăng và dầu. Trong điều kiện thường, xăng và dầu tồn tại ở dạng lỏng. Trong khi đó, khí gas tồn tại ở dạng khí. Hoặc rơm rạ, than củi, gỗ lại tồn tại ở dạng rắn.
Mỏ khoáng sản nhiên liệu là gì?
Đó là các mỏ khoáng sản tồn tại ở trạng thái rắn như than bùn, than đá, than nâu,…; hoặc tồn tại ở trạng thái lỏng như dầu thô; hoặc tồn tại dưới trạng thái khí như khí đốt tự nhiên.
Bài viết tham khảo: Toàn cầu hoá là gì? Bản chất của toàn cầu hóa | Cơ hội & thách thức
Hy vọng qua bài viết trên sẽ giúp các bạn hiểu rõ thế nào là nhiên liệu cũng như tầm quan trọng của chúng trong cuộc sống. Hiện nay, một số dạng nhiên liệu không có khả năng tái tạo đang ngày càng cạn dần. Vậy nên, chúng ta hãy cố gắng sử dụng nó một cách khoa học, không lãng phí nhé các bạn!
