Biến trở là linh kiện quan trọng được dùng phổ biến trong mạch điện. Vậy biến trở là gì? Biến trở dùng để làm gì? Hoạt động như thế nào? Toàn bộ thông tin sẽ được supperclean.vn giải đáp trong bài viết dưới đây!
Contents
Biển trở là gì?
Biến trở là linh kiện điện tử có điện trở thuần, có thể thay đổi trị số được theo ý muốn. Biến trở được lắp nhằm mục đích chính điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch.
Biến trở có tên tiếng Anh là Variable Resistor, thường được viết tắt là VR. Chúng còn được biết đến với các tên gọi như biến trở điều chỉnh, biến trở điện. Linh kiện này được lắp đặt trong nhiều thiết bị điện tử, đồ điện gia dụng,… Các đặc tính của điện trở bao gồm trở kháng, độ chính xác, công suất, giá trị điện trở, độ ổn định, nhiệt độ,…
Biến trở dùng để làm gì?
Ngoài thắc mắc biến trở là gì, còn rất nhiều câu hỏi liên quan đến công dụng của linh kiện này như: biến trở có tác dụng gì, công dụng của biến trở là gì, biến trở có tác dụng như thế nào, biến trở trong mạch điện dùng để làm gì,…
Tác dụng của biến trở trong mạch điện là điều chỉnh dòng điện. Vì vậy, sử dụng biến trở để tăng/ giảm dòng điện khi di chuyển qua vị trí lắp thiết bị, giúp tăng hiệu suất hoạt động và giảm tiêu thụ điện năng.
Ngoài ra, điện trở còn được dùng để điều chỉnh điện áp, bảo vệ các thành phần trong mạch điện, điều chỉnh tần số, cân bằng tải,… Vì vậy, biến trở được ứng dụng phổ biến và đa dạng trong cuộc sống. Có thể kể đến như:
- Biến trở giúp thay đổi độ sáng của đèn LED và đèn dân dụng 220V. Bởi chúng có khả năng thay đổi điện áp, giúp tăng hoặc giảm độ sáng theo yêu cầu của người dùng.
- Biến trở cũng được lắp đặt trong các mạch âm thanh, cho phép người dùng điều chỉnh âm lượng loa theo nhu cầu sử dụng.
- Trong tivi, máy tính,… biến trở được lắp đặt để kiểm soát độ sáng, độ tương phản của hình ảnh.
- Biến trở được lắp đặt trong các thiết bị điện tử để điều chỉnh nhiệt độ, đảm bảo thiết bị hoạt động an toàn và hiệu quả,…
Ký hiệu của biến trở trong mạch điện là gì?
Biến trở được ký hiệu là R với đơn vị đo là Ohm. Trong sơ đồ mạch điện, biến trở được biểu diễn như sau:
Cấu tạo và hoạt động của biến trở
Cấu tạo của biến trở
Cấu tạo biến trở gồm các bộ phận cơ bản sau:
- Cuộn dây: Đây là bộ phận chính của biến trở, có khả năng dẫn điện và tạo ra trở kháng trong mạch. Cuộn dây thường được làm từ các vật liệu dẫn điện có điện trở suất lớn như carbon, nhôm, đồng,…
- Vòng xoắn: Được gắn trên bề mặt cuộn dây để thay đổi độ dài cuộn dây. Từ đó, có thể làm thay đổi giá trị trở kháng.
- Bộ điều khiển: Đây là bộ phận giúp điều khiển vòng xoắn di chuyển. Bộ điều khiển có thể là motor, nút xoay,,…
- Chân ngõ ra: Được thiết kế với 3 cực; trong đó, hai cực sẽ được lắp cố định tại đầu điện trở, cực còn lại có thể di chuyển được (hay còn gọi là cần gạt).
- Ngoài ra, biến trở còn có các linh kiện khác đi kèm như công tắc, đèn báo,… để sử dụng điện trở dễ dàng hơn.
Cách hoạt động của biến trở
Trên các thiết bị thường có vi mạch hoặc núm vặn điều chỉnh. Khi ta vặn núm chỉnh sẽ làm thay đổi chiều dài cuộn dây, dẫn đến điện trở trong mạch điện thay đổi.
Thực tế, các mạch điện tử luôn có sai số nhất. Khi vậy, khi điều chỉnh mạch điện, người ta sẽ dùng biến trở để phân dòng trong mạch, hạn chế các sự cố ngoài ý muốn xảy ra.
Các loại biến trở thông dụng
Có bao nhiêu loại biến trở? Có nhiều loại biến trở khác nhau nhưng phổ biến nhất vẫn là các loại sau:
Biến trở than
Biến trở than là gì? Đây là loại biến trở với cấu trúc gồm một lõi được bọc bởi các lý thép song song nhau. Khi có dòng điện chạy qua, các lá thép cung cấp trở kháng cho dòng điện nhằm tăng hoặc giảm dòng điện trong mạch.
Biến trở than thường được lắp đặt trong các mạch có công suất lớn như mạch hàn, máy biến áp, hệ thống điện lưới, hệ thống điều khiển motor,… Có thể điều chỉnh biến trở than bằng cách điều chỉnh khoảng cách giữa các lá thép hoặc thay đổi số lượng lá thép.
Biến trở con chạy
Biến trở con chạy là gì? Đây là loại biến trở có cấu tạo gồm 1 lõi hình trụ + 1 sợi dây kim loại + 1 con chạy. Lõi hình trụ dài được làm bằng sứ; quấn quanh lõi sứ là dây kim loại có điện trở suất lớn và con chạy. Khi con chạy di chuyển dọc theo sợi dây dẫn đến sự thay đổi về số vòng của dây dẫn và làm thay đổi giá trị biến trở.
Biến trở tay quay
Loại biến trở này được điều khiển bằng cách quay tay vặn. Biến trở tay quay có cấu tạo khá đơn giản, gồm 1 vòng xoắn + 1 cuộn dây gắn trên tay quay. Khi tay quay, vòng xoắn xoay và làm thay đổi độ dài đoạn dây. Từ đó, làm thay đổi giá trị trở kháng biến trở.
Biến trở tay quay thường được ứng dụng trong các mạch điện như điều khiển âm lượng loa, điều khiển đèn chiếu sáng, điều khiển động cơ,… Ưu điểm của loại biến trở này là cho phép người dùng dễ dàng điều chỉnh giá trị trở kháng trong phạm vi nhất định.
Biến trở dây cuốn
Loại biến trở này được tạo ra bằng cách dùng dây dẫn quấn xung quanh một lõi không dẫn điện; có thể làm bằng nhựa, gốm, sứ,… Chúng được dùng trong các mạch điện có tần số thấp. Tuy nhiên, biến trở cuộn dây có thể phát sinh nhiễm điện từ nên cần được bảo vệ bằng các bộ lọc phễu.
Biến trở tinh chỉnh
Biến trở tinh chỉnh là gì? Chúng được coi là phiên bản biến trở thu nhỏ với 3 cực; được gắn trực tiếp trên mạch. Thông thường, giá trị của biến trở tinh chỉnh được điều chỉnh duy nhất 1 lần khi hiệu chỉnh mạch.
Biến trở tinh chỉnh có một vít gắn vào điện trở và dùng tua vít để điều chỉnh sao thu được trở kháng như mong muốn. Trở kháng sẽ biến thiên theo đường logarit.
Biến trở chiết áp
Biến trở chiết áp có công dụng gì? Tương tự như các loại biến trở khác, chúng cũng được dùng để tăng hoặc giảm dòng điện. Biến trở chiết áp có 3 cực dùng trong một mạch, điện áp đầu ra lấy từ cực di chuyển.
Các lưu ý khi dùng biến trở là gì?
Để sử dụng biến trở hiệu quả, người dùng cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Chọn biến trở phù hợp với mạch điện; nếu không sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất của mạch điện.
- Khi dùng biến trở để điều chỉnh dòng điện, cần thực hiện theo đúng quy trình và đảm bảo an toàn cho người điều chỉnh, mạch điện.
- Thường xuyên kiểm tra biến trở trong quá trình sử dụng để kịp thời phát hiện sự cố kỹ thuật như biến trở bị hỏng, thay đổi giá trị trở kháng, cháy nổ,…
- Lắp đặt biến trở ở những nơi thoáng mát, khô ráo; tránh những nơi ẩm ướt, nhiệt độ cao
- Dùng biến trở trong giới hạn định mức của chúng để tránh tình trạng cháy nổ.
XEM THÊM:
Trên đây là bài viết chia sẻ biến trở là gì và một số thông tin liên quan. Mọi ý kiến góp ý về bài viết vui lòng để lại bình luận bên dưới, supperclean.vn luôn sẵn sàng đón nhận để mang đến những kiến thức bổ ích nhất cho bạn đọc!
