Đơn chất và hợp chất là một trong những phần lý thuyết trọng tâm của chương trình Hóa học lớp 8. Vậy đơn chất là gì? Hợp chất là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau ôn luyện thông qua bài viết sau đây nhé!
Contents
Ôn tập kiến thức về đơn chất
Đơn chất là gì?
Đơn chất là chất tạo nên từ 1 nguyên tố hóa học. Đơn chất có thể chứa một hoặc chứa nhiều nguyên tử trong cùng một nguyên tố hóa học.
Ví dụ về đơn chất:
- Khí oxi được tạo thành từ nguyên tố O
- Kim loại Natri được tạo thành từ nguyên tố Na
- Khí Hidro được tạo thành từ nguyên tố H
- Kim loại Nhôm được tạo thành từ nguyên tố Al.
Cách viết công thức hóa học của đơn chất cũng khá đơn giản, chỉ gồm có ký hiệu hóa học của nguyên tố cấu tạo thành.
Ví dụ: Công thức hóa học của đơn chất đồng là Cu, kẽm là Zn, nhôm là Al,…
Có những loại đơn chất nào?
Đơn chất được chia thành 2 loại như sau:
- Đơn chất kim loại: Có tính dẫn nhiệt, dẫn điện và có ánh kim, dễ uốn/ thay đổi hình dáng. Đơn chất kim loại thường tồn tại chủ yếu dưới thể rắn, được bố trí chủ yếu ở vị trí bên trái bảng tuần hoàn hóa học.
- Đơn chất phi kim: Không dẫn nhiệt, không dẫn điện, không dễ bị uốn cong và không có ánh kim, thường có màu tối. Đơn chất phi kim thường tồn tại dưới dạng thể khí hoặc thể lỏng, được bố trí phía bên phải của bảng tuần hoàn. Một số đơn chất phi kim cũng tồn tại dưới dạng thể rắn như: lưu huỳnh, kim cương, than chì, photpho,…
Ví dụ về đơn chất phi kim và đơn chất kim loại:
- Đơn chất kim loại: Bạc (Ag), Chì (Pb), vàng (Au), Nhôm (Al), Đồng (Cu),…
- Đơn chất phi kim: Hidro (H), Clo (Cl), Flo (F), Brom (Br),…
Đặc điểm cấu tạo đơn chất là gì?
- Đơn chất kim loại: Các nguyên tử được sắp xếp khít nhau và sắp xếp theo một thứ tự xác định.
- Đơn chất phi kim: Các nguyên tử liên kết với nhau bằng một số liên kết hóa học nhất định, thường là 2.
Các tính chất hóa học của đơn chất là gì?
* Đơn chất kim loại
- Kim loại (ngoại trừ Pt, Au) khi tác dụng với oxi trong nhiệt độ thường/ nhiệt độ cao sẽ tạo thành oxit (chủ yếu là oxit bazo).
- Kim loại (trừ Pt và Au) khi tác dụng với phi kim trong điều kiện nhiệt độ cao sẽ tạo thành muối.
- Các kim loại (Pb, Mg, Sn, Al, Ni, Mn, Co, Zn, Fe và Cr) khi tác dụng với axit (H2SO4, HCl) sẽ tạo thành muối + khí Hidro.
- Các kim loại hoạt động mạnh (loại trừ nhóm I, Ba, Ca,..) sẽ đẩy kim loại hoạt động yếu hơn ra khỏi dung dịch muối.
* Đơn chất phi kim
- Phi kim khi tác dụng với oxy sẽ tạo thành oxit, chủ yếu là oxit axit.
- Phi kim khi tác dụng với kim loại trong điều kiện nhiệt độ cao sẽ tạo thành oxit hoặc muối.
- Phi kim khi tác dụng với Hidro sẽ tạo thành hợp chất khí.
Một số lưu ý về đơn chất
- Tên của đơn chất thường trùng với tên của nguyên tố hóa học cấu tạo thành.
- Một số nguyên tố có thể tạo thành 2, 3,… dạng đơn chất. Ví dụ như nguyên tố cacbon tạo thành than (than gỗ, than chì,…) và kim cương.
Ôn tập kiến thức về hợp chất
Hợp chất là gì?
Hợp chất là những chất do từ 2 nguyên tố hóa học trở lên tạo thành. Trong hợp chất, các nguyên tố sẽ liên kết với nhau theo một tỉ lệ và theo một thứ tự nhất định.
Hợp chất có thể tồn tại dưới 3 trạng thái: rắn, lỏng và khí.
Ví dụ về hợp chất:
- Nước (H2O) được cấu tạo từ 2 nguyên tố là O và H.
- Axit sunfuric (H2SO4) được cấu tạo từ 3 nguyên tố là S, H và O.
- Muối ăn (NaCl) được cấu tạo từ hai nguyên tố là Na và Cl.
Cách viết công thức hóa học hợp chất
Công thức hóa học hợp chất sẽ bao gồm kí hiệu hóa học của các nguyên tố tạo ra hợp chất đó kèm theo chỉ số ở chân.
- Những hợp chất được cấu tạo từ 2 nguyên tố sẽ có công thức chung là AxBy.
- Những hợp chất được cấu tạo từ 3 nguyên tố sẽ có công thức chung là AxByCz.
Trong đó:
- A, B, C: Ký hiệu hóa học của các nguyên tố.
- x, y, z: Chỉ số nguyên tử có trong mỗi nguyên tố của hợp chất. Nếu chỉ số này là 1 thì không cần phải ghi.
Ví dụ: H2O (nước), CaCO3 (canxi cacbonat), NaCl (muối ăn),…
Có những loại hợp chất nào?
Hợp chất được chia thành: hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ.
* Hợp chất hữu cơ là gì?
Đó là những hợp chất hóa học mà trong cấu tạo phân tử của chúng có chứa C. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp ngoại lệ như: cacbonat, cacbua, xyanua, cacbon oxit.
Một số hợp chất hữu cơ như chất béo, protein, đường,… đều là những chất có vai trò đặc biệt quan trọng trong hóa sinh học.
Ví dụ về hợp chất hữu cơ: etilen (C2H2), đường (C12H22O11), Metan (CH4),….
* Hợp chất vô cơ là gì?
Hợp chất vô cơ là những hợp chất thường không có mặt nguyên tử C trong phân tử. Ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ như: CO2, CO, H2CO3, muối hiđrocacbonat, muối cacbonat.
Hợp chất vô cơ được xem là kết quả của quá trình địa chất, chủ yếu là các quá trình sinh học. Hợp chất vô cơ được chia thành 4 loại: oxit, axit, muối và bazo.
Phản ứng hóa học của hợp chất là gì?
Hợp chất có thể được chuyển đổi thành một thành phần hóa học bằng cách tương tác với một hợp chất hóa học khác thông qua các phản ứng hóa học. Khi phản ứng, các liên kết giữa những nguyên tử sẽ bị phá vỡ. Sau đó, liên kết được cải tổ để hình thành nên các liên kết mới giữa các nguyên tử tạo thành.
Sơ đồ phản ứng của hợp chất cụ thể như sau:
AB + CD —> AD + CB.
Phân tử là gì?
Ngoài khái niệm về đơn chất và hợp chất là gì, một nội dung kiến thức quan trọng không kém khác mà các bạn cần phải ghi nhớ, đó là phân tử và phân tử khối.
Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm có một số nguyên tử được liên kết với nhau và thể hiện tính chất hóa học của hợp chất đó.
Ví dụ: 2H liên kết với 1O sẽ tạo thành nước (H2O).
Phân tử khối là khối lượng của một phân tử tính theo đơn vị Cacbon.
Ví dụ: Khí O2 có phân tử khối = 16 x 2 = 32 dvC
Cl2 = 35,5 x 2 = 71 dvC.
Một số bài tập về đơn chất, hợp chất, phân tử
Ví dụ 1: Chất nào sau đây là đơn chất?
- O3
- KClO3
- H2SO4
- NaCl
=> Chọn đáp án b.
Ví dụ 2: Dãy chất nào sau đây là đơn chất?
- N2, Cl2, Al, Ca, Ba, Mg
- Cl2, CaSO4, CO2, Al
- CO2, CO, Cl2, CaCO3.
=> Chọn đáp án a.
Ví dụ 3: Hãy tính phân tử khối của:
- Khí CO2
- Khí CH4
- Axit nitric HNO3
Lời giải:
- CO2 = 12 + 16 x 2 = 44 dvC
- CH4 = 12 + 4 x 1 = 16 dvC
- HNO3 = 1 + 14 + 16 x 3 = 63 dvC
Ví dụ 4: Trong những chất sau đây, đâu là hợp chất, đâu là đơn chất?
- Khí amoniac được tạo thành bởi N và H.
- Axit clohidric được tạo thành bởi H và Cl.
- Glucozo được tạo thành bởi C, H và O
- Magie được tạo thành từ Mg.
- Photpho đỏ được tạo nên bởi P.
Lời giải:
- Hợp chất
- Hợp chất
- Hợp chất
- Đơn chất
- Đơn chất
Bài viết tham khảo: Lãnh địa phong kiến là gì? Đặc điểm kinh tế & xã hội của lãnh địa phong kiến
Mong rằng qua bài viết “Đơn chất là gì? hợp chất là gì? Ví dụ về đơn chất & hợp chất” sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều kiến thức hữu ích. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào thắc mắc, hãy để lại bình luận cuối bài, chúng mình sẽ giải đáp sớm nhất cho bạn!
