Hồi ký là một thể loại phổ biến trong hệ thống văn học với nhiều tác phẩm có giá trị. Vậy hồi ký là gì? Thể loại này có đặc điểm gì nổi bật? Hãy cùng chúng tôi khám phá và điểm qua các tác phẩm tiêu biểu trong bài viết này nhé!
Contents
Thể loại hồi ký là gì?
Có nhiều nhà nghiên cứu và đưa ra khái niệm truyện hồi ký là gì nhưng ta có thể hiểu đơn giản như sau: Hồi ký là thể loại thuộc loại hình ký, kể về những biến cố xảy ra trong quá khứ mà tác giả là người chứng kiến hoặc tham dự trực tiếp vào biến cố đó.
Hồi ký đòi hỏi phải tôn trọng tính chân thực. Vì vậy, các thông tin như số liệu, thời gian diễn ra sự việc, nhân vật,… đảm bảo tính xác thực, ít hoặc không có yếu tố hư cấu. Người kể chuyện thường xưng “tôi” hoặc “chúng tôi”.
Hồi ký xuất hiện khi nào?
Hồi ký xuất hiện rất sớm, bắt đầu từ thời Hy Lạp cổ. Hồi ức của Kxê- nô-phôn và Xô-cơ-rat với một số ghi chép của tác giả về cuộc hành quân của người Hy Lạp được coi là tác phẩm hồi ký cổ xưa nhất.
Tại Việt Nam, hồi ký phát triển mạnh mẽ trong nền văn học vào những năm 90. Một số tác phẩm như Sống như Anh (Trần Đình Vân), Bất khuất (Nguyễn Đức Thuận),… có giá trị về mặt xã hội và văn học. Đối tượng miêu tả của hồi ký giai đoạn này chủ yếu là các nhân vật lịch sử vĩ đại, các anh hùng chiến sĩ với nhiều chiến tích lớn.
Đặc điểm của hồi ký là gì?
Phạm vi thể loại
Hồi ký là hình thức giãi bày, không sử dụng thủ pháp cốt truyện mà kể chuyện theo trình tự thời gian và rất chú trọng đến các sự kiện mang tính chất tiểu sử. Đặc điểm này khá giống với nhật ký.
Hồi ký cũng được xem là một dạng hình thức văn học riêng tư, là một dạng tự truyện của tác giả. Chúng cung cấp nhiều tư liệu trong quá khứ mà hiện tại chưa có điều kiện đề cập đến.
Về mặt chất liệu và tính xác thực
Người viết hồi ký chỉ tiếp nhận và ghi chép dựa trên những ấn tượng cũng như hồi ức của riêng mình. Vì vậy, hồi ký có tính chân thực cao.
Tuy nhiên, hồi ký mang đậm tính chủ quan và khó tránh sự phiến diện. Bên cạnh đó, do thời gian lùi xa, nhiều sự kiện không được nhớ chính xác hoặc nhớ nhầm. Nhiều người còn dùng hồi ký để tung tin sai sự thật, làm hại người khác.
Điều này cho thấy hồi ký thực sự chỉ có giá trị nếu người viết trung thực và có trách nhiệm với xã hội, không tô vẽ hay thêm thắt nội dung để văn phong thêm sinh động, thu hút.
Về nội dung
Hồi ký là gì? Đó là những tác phẩm thuộc thể loại ký sự nên thường tập trung vào các vấn đề như đạo đức, đời tư cá nhân, nhân sinh, số phận, suy nghĩ về những quan niệm và tư tưởng trong xã hội,….
Những sự việc được ghi chép nhuần nhuyễn và bằng chính tâm huyết của tác giả có thể phát triển thành tác phẩm văn chương.
Về đặc điểm nghệ thuật
- Hồi ký được xây dựng dựa trên yếu tố chân thực, tôn trọng trật tự biên niên (thời gian diễn ra sự việc) để tác động trực tiếp đến người đọc.
- Kết hợp linh hoạt nhiều phương thức khác nhau như trữ tình, tự sự, nghị luận,… Tác giả là người đóng vai trò quan trọng để trình bày tư tưởng, tình cảm và hướng độc giả cảm nhận tác phẩm theo một hướng nào đó.
Tóm lại, giá trị của những tác phẩm hồi ký không đặt nặng ở tính chất văn chương mà là sự hấp dẫn của những thông tin và sự thực. Vì vậy, người viết nhật ký không chỉ là người nhập cuộc mà còn là người trực tiếp dấn thân vào sự việc đó với tinh thân chiến đấu cao và có khuynh hướng rõ ràng.
Về cách phân loại
Các kiểu hồi ký rất đa da dạng như hồi ký các nhà văn, hồi ký chính khách,… Trong đó, phổ biến nhất là hồi ký của nhà văn, nhà thơ hoặc nhà lý luận phê bình văn học. Họ thường viết hồi ký khi bản thân phải trải qua nhiều sự việc trong cuộc đời. Việc viết hồi ký như một cách ghi lại các kỷ niệm cho bản thân.
Ý nghĩa của hồi ký là gì?
Hồi ký có nhiều điểm gần gũi và tương đồng với nhật ký bởi chúng đều bám sát với hiện thực. Từ sự thôi thúc của cuộc sống, tác giả đã giãi bày và thổ lộ nhu cầu cá nhân. Qua đó, giúp người đọc có cái nhìn sâu xa về tác giả.
Thứ hai, từ góc nhìn cá nhân của tác giả, chân dung con người đương đại được hiện lên chân thực và rõ nét, giúp người đọc phần nào hiểu rõ về con người và xã hội thời điểm đó.
Hướng dẫn cách viết hồi ký
Đặc trưng nổi bật nhất của thể loại hồi ký là gì? Đó là tính chân thực trong từng câu chữ. Vì vậy, ta cần phải lưu ý và nhớ rõ điều này khi viết hồi ký. Dưới đây là các bước làm cụ thể:
Bước 1: Lý do viết hồi ký là gì?
Xác định rõ mục đích viết hồi ký sẽ giúp bạn có động lực hoàn thành nhanh chóng và hướng người đọc cảm nhận theo một hướng cụ thể. Các lý do viết hồi ký có thể là:
- Hiểu rõ về chính mình
- Chia sẻ những bài học mà bạn đã trải qua trong cuộc sống
- Tạo ra một tác phẩm hay và có giá trị,…
Sau khi đã xác định lý do, ta sẽ tìm chủ đề thích hợp cho cuốn hồi ký của mình và triển khai các ý.
Bước 2: Xác định khoảng thời
Các mốc thời gian cụ thể sẽ giúp tăng tính xác thực cho cuốn hồi ký của bạn. Vì vậy, với mỗi sự việc xảy ra cần đi kèm với mốc thời gian nhất định.
Lưu ý, nên đánh dấu thời gian với các sự kiện lớn để thuận tiện hơn trong quá trình viết hồi ký. Các sự kiện lớn phải có tầm ảnh hưởng nhất định đến cuộc đời bạn. Ví dụ khi viết về câu chuyện cuộc đời có thể chú ý đến các sự kiện như sinh nhật, tốt nghiệp đại học, sinh con hoặc một biến cố lớn nào đó.
Bước 3: Tìm điểm nổi bật, chạm đến cảm xúc
Trong cuộc đời mỗi người chắc chắn sẽ có những sự kiện đặc biệt khiến bạn không thể quên được. Vì vậy, hãy sử dụng nó như một điểm nhấn để thu hút sự chú ý và gây ấn tượng với độc giả.
Bước 4: Bắt tay viết nhật ký
Khi bắt đầu, hãy dành một khoảng thời gian từ 10 – 30 phút để viết. Hoặc cũng có thể đưa ra số lượng trang cần viết mỗi ngày để hình thành thói quen.
Tuy nhiên, cũng không nên ép buộc bản thân phải hoàn thành theo yêu cầu mình đưa ra khi không có cảm xúc. Bởi sự gượng ép sẽ ảnh hưởng đến chất lượng bài hồi ký.
Những cuốn hồi ký hay và đáng đọc nhất
Nhật ký Đặng Thùy Trâm
Đây là cuốn nhật ký ghi lại cuộc sống đời thường của một nữ bác sĩ nơi chiến trường. Một cô bác sĩ nhỏ bé, yếu đuối nhưng vô cùng kiên cường và không chịu khuất phục trước kẻ thù. Đọc từng trang Nhật ký Đặng Thùy Trâm, ta như được nhìn lại một thế hệ anh hùng đã anh dũng, kiên cường đã hy sinh vì độc lập dân tộc.
Khi hơi thở hóa thinh không
Đây là cuốn hồi ký kể về hành trình chiến đấu với căn bệnh ung thư phổi của bác sĩ Paul Kalanithi (đồng thời là tác giả). Tác giả bắt đầu từ những ký ức thời sinh viên, khi thực tập cho đến lúc trở thành bác sĩ thực thụ và nhiều câu chuyện xảy ra trong suốt hành trình làm nghề của mình.
Paul Kalanithi đã mang đến cho độc giả nhiều triết lý sống hay và ý nghĩa. Cuối cùng, dù không còn tiếp tục chiến đấu với căn bệnh quái ác nhưng tác phẩm của ông vẫn nhận nhiều lời khen ngợi từ phía độc giả.
Đi tìm lẽ sống
Đây là cuốn hồi ký của tác Viktor E.Frankl kể về hành trình ông tìm thấy nguồn động lực to để định hướng cho sự nghiệp của mình. Dù tác phẩm được lấy bối cảnh trong trại tập trung và hủy diệt của Đức quốc xã nhưng thứ tác giả muốn truyền tải là nhờ vào lẽ sống mà ông đã tự cứu sống chính mình.
Con người có hàng vạn lý do để biến mất trên thế giới này như thiếu ăn, thiếu mặc và đặc biệt nhất là do bản thân không đủ lẽ sống. Nhưng Viktor E.Frankl lại khác, ông không ngừng đấu tranh tư tưởng để thoát khỏi nơi đây và sớm ngày gặp lại người vợ thân yêu của mình.
Nếu bạn đang mất niềm tin và động lực trong cuộc sống thì nên đọc tác phẩm này. Chúng sẽ tiếp thêm nguồn năng lượng tích cực để ta vực dậy và vượt qua mọi khó khăn của cuộc sống.
Vào trong hoang dã
Đến với cuốn hồi ký Vào trong hoang dã của Jon Krakauer, bạn sẽ có những trải nghiệm vô cùng mới lạ với cuộc hành trình tìm đến những vùng đất mới.
Christopher Johnson McCandless xuất thân trong một gia đình khá giả. Nhưng anh đã lựa chọn quyên góp toàn bộ tài sản của mình để bắt đầu cuộc hành trình mới, khám phá những vùng đất hoang dã của Bắc Mỹ.
Cuốn tự truyện này không chỉ mang đến cho độc giả sự thú vị từ các trải nghiệm về thiên nhiên hoang dã mà còn là truyền tải động lực lớn lao. Đó là sự động viên các bạn trẻ hãy vượt qua khỏi vùng an toàn để khám phá ra vùng đất mới cho riêng mình.
Sách Tự Truyện Andrew Carnegie
Andrew Carnegie là một nhà tư bản Mỹ với nhiều đóng góp cho quê hương của mình. Khi cuộc nội chiến diễn ra, ông đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phát triển hệ thống đường sắt của Mỹ. Đến cuối đời, bản di chúc của ông để lại với nhiều đóng góp cho hoạt động thiện nguyện và nhiều tổ chức khác.
Qua câu chuyện về cuộc đời của Andrew Carnegie, ta sẽ học hỏi được nhiều điều hay như hãy luôn chăm chỉ, nỗ lực để hoàn thành xuất sắc mọi công việc, giúp đỡ những người xung quanh,…
XEM THÊM:
Trên đây là bài viết giải thích hồi ký là gì lớp 8 và một số tác phẩm tiêu biểu. Trong những cuốn hồi ký đã đọc, bạn thích thích là tác phẩm nào? Hãy để lại chia sẻ và cảm nhận cá nhân vào bình luận cho mình biết nhé!
