Sử thi là gì? Đây là một trong các thể loại văn học dân gian phổ biến của Việt Nam. Nội dung sử thi thường là một sự kiện trọng đại của một tổ chức/ nhóm người và có sự tham gia của anh hùng dân tộc. Để hiểu rõ hơn về thể loại này, mời bạn đọc cùng theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi!
Contents
Sử thi là gì? Ví dụ cụ thể về sử thi
Vậy sử thi là gì? Sử thi là những tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, kể về một hoặc nhiều biến cố xảy ra trong đời sống cộng đồng dân cư thời cổ đại. Sử thi thường sử dụng ngôn ngữ có nhịp, vần và xây dựng hình tượng nghệ thuật hào hùng, hoành tráng với nhân vật trung tâm thường là dũng sĩ, anh hùng đại diện cho một thế giới nào đó.
Sư thi xuất hiện và tồn tại trong đời sống các dân tộc thiểu số. Nó xuất hiện với tư cách là một tác phẩm nghệ thuật và là cuốn sách bách khoa toàn thư của dân tộc đó. Một số tác phẩm sử thi tiêu biểu: Gilgamesh (Sử thi Lưỡng Hà), Sử thi Mahabharata, Sử thi Ramayana , Sử thi Iliad, Sử thi odyssey,…
Khuynh hướng sử thi là gì?
Khuynh hướng sử thi hay còn gọi là tính sử thi trong văn học, chất sử thi. Đây là những sự kiện hoặc biến cố quan trọng, có ý nghĩa to lớn đối với một dân tộc. Một tác phẩm mang khuynh hướng sử thi luôn lạc quan, tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc và thắng lợi của đất nước. Bởi vậy, khuynh hướng sử thi luôn gắn liền với khuynh hướng lãng mạn.
Nguồn gốc của sử thi là gì?
Khái niệm sử thi nghĩa là gì được tiếp nhận, chịu ảnh hưởng từ quan niệm văn học và mỹ học truyền thống Châu Âu. Theo nhiều tài liệu cho biết, khởi nguồn là thơ ca sử thi Hy Lạp, xuất hiện từ thời Mycenaean. Nền văn minh này phát triển mạnh ở vùng biển Aegean trong suốt những năm từ 1600 – 1100 TCN.
Theo thời gian, sử thi phát triển và dần thích nghi với sự thay đổi ngôn ngữ, tín ngưỡng. Nó xuất hiện tại nhiều quốc gia khác nhau, trong đó có Việt Nam.
Tuy nhiên, mỗi nền văn hóa, mỗi quốc gia đều có cách kể sử thi riêng để thể hiện niềm tự hào về tổ tiên của họ. Họ đóng khung hành động của anh hùng trong dòng dõi của mình.
Các đặc điểm của tính sử thi là gì?
Về nội dung
Sử thi là bức tranh toàn cảnh rộng lớn về đời sống nhân dân, các sự kiện trọng đại trong quá khứ; biểu hiện toàn bộ đời sống văn hóa – lịch sử của một cộng đồng. Đồng thời cũng thể hiện sự vận động, phát triển của dân tộc đó qua các giai đoạn khác nhau.
Nhân vật trung tâm của sử thi thường là anh hùng, hiện thân cho ý chí và sức mạnh của cộng đồng. Họ có vẻ đẹp cường tráng về thể chất và lý tưởng cao đẹp.
XEM THÊM: Trạch nữ, sắc nữ, bạch nữ & hủ nữ là gì? Sự khách nhau cơ bản
Về nghệ thuật
Khi tìm hiểu chất sử thi là gì, có thể thấy rằng nghệ thuật mà thể loại này sử dụng khá đơn giản. Chủ yếu là cách kể chuyện văn xuôi xen lẫn văn vần kết hợp với sử dụng các câu tục ngữ, thành ngữ, truyền thuyết,….
Hình tượng nhân vật sử thi được xây dựng bằng nhiều thủ pháp nghệ thuật như tả thực, so sánh, cường điệu, nhân hóa,…. Họ có thể là một con người bình dị, thuộc nhiều tầng lớp, nhiều lứa tuổi hoặc nhiều thành phần dân tộc khác nhau. Tuy nhiên, họ đều mang trong mình phẩm chất anh hùng, hội tụ sức mạnh, ý chí và phẩm chất chung của một dân tộc. Số phận của nhân vật cũng gắn liền với số phận của cả cộng đồng.
Ngôn ngữ sử thi thường mang tính chất trang trọng, có tính biểu tượng cao, giàu hình ảnh và giàu giá trị gợi cảm. Giọng điệu hào hùng, có tác dụng khích lệ mạnh mẽ tình cảm và cảm xúc của người đọc.
Thời gian sử thi
Sử thi phản ánh quá trình vận động của cả dân tộc. Bởi vậy, nó thường trải qua nhiều triều đại hoặc nhiều biến cố khác nhau. Trong quãng thời gian dài cũng có khoảng thời gian ngắn tương ứng với từng số phận con người.
Ngoài khoảng thời gian xác định như cuộc đời nhân vật, cũng có sự hiện hữu của khoảng thời gian không xác định như thời kỳ hình thành dân tộc, thời kỳ hồng hoang,…
XEM THÊM: Bắc kim thang là gì? Sự tích bắc kim thang và ý nghĩa đằng sau
Không gian sử thi
Gồm có 2 loại không gian chính, đó là:
- Không gian sử thi thần thoại, mang đặc điểm của truyền thuyết suy nguyên và không gian thần thoại.
- Không gian sử thi anh hùng, mang đặc điểm của không gian cổ tích thần kỳ và không gian truyền thuyết anh hùng.
Bên cạnh đó, không gian sử thi cũng có chiều sâu và chiều rộng. Chiều rộng là không gian bao quát từ nông thôn đến núi rừng, từ con người đến cảnh vật,… Không gian chiều sâu là thời gian kéo dài từ quá khứ đến hiện tại, từ thời kỳ nguyên sơ cho đến thời kỳ phát triển hơn,…
Sử thi là gì? – Có mấy loại sử thi
Chúng ta có 3 loại sử thi phổ biến, đó là:
Sử thi anh hùng
Sử thi anh hùng là gì? Nhân vật trung tâm của thể loại này là người anh hùng giỏi chiến đấu để bảo vệ thị tộc, mở mang lãnh thổ cho thị tộc. Đồng thời là người giỏi lao động, chinh phục thiên nhiên, luôn bảo vệ công lý và tiêu diệt cái xấu.
Sử thi anh hùng kể về cuộc đời và sự nghiệp của người anh hùng, có mối tương quan giữa yếu tố cá nhân và yếu tố tập thể. Các tác phẩm nổi bật: Xinh Nhã, Đăm Săn, Đăm Noi, Đăm Di,…
Sử thi thần thoại
Nội dung của thể loại này là kể về quá trình hình thành thế giới, muôn loài hay các dân tộc,… Giọng văn khá gần gũi, sử dụng nhiều yếu tố liên tưởng, tưởng tượng, tạo sức hút lớn cho người đọc. Một số tác phẩm tiêu biểu: Ấm ệt luông, Đẻ đất đẻ nước, Cây nên thần,…
Sử thi cổ điển (sử thi dân gian)
Sử thi dân gian là gì? Sử thi cổ điển có nhân vật thường là các dũng sĩ kiêm thủ lĩnh, chiến binh đại diện cho dân tộc tầm lịch sử. Họ chiến đấu những kẻ xâm lược, kẻ áp bức, ngoại bang, dị giáo vì sự độc lập dân tộc. Những chuyện mà nhân vật trải qua là các biến cố lịch sử, mang tầm vóc lớn lớn lao.
Các tác phẩm sử thi Việt Nam tiêu biểu
Đăm săn
Sử thi Đăm Săn viết về đề tài gì? Đăm Săn thuộc thể loại sử thi anh hùng, kể về cuộc đời của người anh hùng Đăm Săn. Anh là người có công thuần phục voi dữ, giúp kinh tế buôn làng phát triển,…
Tác phẩm này mang đậm nét truyền thống của người dân Ê – Đê, cả ngợi sự thông minh, tài trí và gan dạ của người dân tộc. Qua đó thể hiện khát vọng sống tự do, an yên và khát khao chinh phục thiên nhiên của con người.
Sử thi Đẻ đất đẻ nước
Đây là tác phẩm sử thi thần thoại của dân tộc Mường, kể về các sự việc ở trần gian, từ khi khai thiên lập địa cho đến khi bản Mường được ổn định. Người Mường giải thích thế giới theo lối tư duy thần thoại và hồn nhiên của con người.
Đẻ đất đẻ nước là một tác phẩm đồ sộ, thể hiện niềm tự hào của người dân tộc Mường. Hiện nay, tác phẩm vẫn được các thầy cúng đọc trong nghi lễ cúng người chết của họ.
XEM THÊM: Mang Chủng là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của từ “Mang Chủng”
Sử thi Con cháu Mon Mân
Tác phẩm này được xây dựng theo motip quen thuộc trong thần thoại các dân tộc Việt Nam. Mạch truyện bắt đầu từ lúc trời đất khai sinh, sự xuất hiện của con cháu Mon Mân và quá trình chiến thắng thiên tai, xây dựng mọi thứ (cây cối, nhà cửa, đồi núi, biển,..) cho đến nạn hồng thủy sau này.
Trong quá trình đó, tuy có sự xích mích, va chạm, chém giết nhau nhưng nhân dân 3 miền đã rút ra một bài học quý báu. Đó là phải đoàn kết mới chiến thắng được kẻ thù. Ngoài ra, còn nhiều tác phẩm sử thi nổi tiếng khác mà bạn đọc có thể tìm đọc như Con khỉ ăn gian, Binh con Mănh xin làm vợ Yang, Chàng Tiăng bán tượng gỗ, Con cháu mẹ Chép,…
Trên đây là bài viết chia sẻ sử thi là gì, đặc điểm và cách phân loại. Mong rằng sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều kiến thức thú vị. Các bạn hãy ghé thăm superclean.vn mỗi ngày để sưu tầm thêm nhiều bài viết bổ ích hơn nhé!
