Với những người theo đạo Phật chắc hẳn không còn xa lạ gì với khái niệm vô minh. Vậy thực chất vô minh là gì? Vô minh có ý nghĩa như thế nào trong Phật giáo? Hay đâu là cách giúp bạn thoát khỏi vô minh?. Hãy cùng với supperclean.vn chúng tôi tìm hiểu nhé.
Contents
Vô minh là gì? Người vô minh là gì?
Vô minh là gì?
Theo Hán Việt thì “vô” có nghĩa là không; còn “minh” có nghĩa là sáng. Vậy khi ghép 2 từ này lại thì “vô minh” tức là “không sáng”.
Vô minh còn ám chỉ những quyết định không sáng suốt, không nhìn rõ bản chất của sự vật, sự việc hay những sai lầm, lạc lối trong công việc và trong cuộc sống. Vô minh chi phối tâm, trí của con người; làm cho “tâm” nảy sinh tham, sân, si còn “trí” thì bị chi phối bởi tà kiến, chấp ngã và sở tri chướng.
Người vô minh là như thế nào?
Vô minh tạo ra nghiệp và nghiệp là do chính chúng ta tạo ra. Do đó những nghiệp quả hôm nay là do những hành động trong quá khứ tạo thành. Hay nói cách khác, những điều tốt, xấu, vui, buồn, đau khổ của mỗi người đều là kết quả những việc đã làm trong quá khứ của người đó. Sáng suốt hay mê lầm, thanh tịnh hay ô nhiễm, cao sang hay thấp hèn đều đến từ chính nghiệp báo do bản thân mình tạo ra.
Từ nhân quả, nghiệp báo mà người vô minh có thể hiểu được những điều như:
- Vận mệnh do chính chúng ta tạo ra hay ta chính là Thượng Đế của ta. Còn các nhân tố khác chỉ là lực tương tác, phụ tùy (gọi là duyên).
- Mọi bất công trong cuộc sống đều là do nghiệp của mỗi người.
- Con người chỉ có thể thay đổi vận mệnh của mình khi đã nắm rõ nghiệp báo để thay đổi nghiệp.
- Đạo đức cá nhân phụ thuộc vào mức độ giác ngộ cũng như làm chủ quy luật nghiệp báo của mình.
- Cải thiện gốc nghiệp của từng người chính là cải thiện xã hội.
Ý nghĩa của vô minh là gì?
Đạo Phật được truyền bá một cách rộng rãi nên vô minh cũng được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Tuy nhiên, có 2 học thuyết chính là:
- Học thuyết 1: Học thuyết vô ngã (Anatta) – chỉ ra rằng vô minh chính là sự thiếu hiểu biết hoặc quan niệm sai lầm về bản ngã.
- Học thuyết 2: Học thuyết vô thường (Anicca) – chỉ ra rằng vô minh là sự thiếu hiểu biết hoặc quan niệm sai lầm về sự vĩnh cửu.
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta luôn tin tưởng những gì mà bản thân cảm nhận được thông qua các giác quan vật lý. Đây cũng là điều rất logic và thực tế. Còn đối với những thứ mà chúng ta chưa chứng kiến hay tiếp xúc thì khả năng đưa ra các quan niệm không chính xác là rất lớn, để rồi dẫn đến các quyết định sai lầm.
Đức Phật thì lại có khả năng nhìn thấu bản chất và cho chúng ta thấy rõ hình ảnh toàn cảnh, giải thích lý do tại sao chúng ta nên tin vào điều đó.
Trong Phật giáo Nguyên thủy
Bhikkhu Bodhi nói rằng, vô minh chính là một phần quan trọng của giáo lý Nguyên thủy. Nó giúp chúng ta hiểu rõ về sự phụ thuộc phát sinh những điều kiện để duy trì chu kỳ sinh tử. Một trong những điều kiện đó chính là nghiệp phát sinh từ vô minh.
Nói cách khác, vô minh đã che giấu nhận thức về bản chất thật của sự vật, sự việc; cũng giống như là đục thủy tinh thể che đậy đi sự nhận thức về các vật thể nhìn thấy được.
Trong văn bản Suttanta Pitaka thì sự thiếu hiểu biết này đề cập đến việc không hiểu rõ ý nghĩa thật sự của Tứ diệu đế.
Trong văn bản Abhidharma, ngoài Tứ diệu đế thì còn có nhận thức không rõ về quá khứ trước khi chết của một người và cuộc sống sau khi chết. Từ đó dẫn đến sự phát sinh phụ thuộc.
Vô minh được xác định là liên kết đầu tiên trong số mười hai liên kết. Nó mô tả tại sao một thân thể được hình thành và vẫn còn bị ràng buộc trong vòng luân hồi với một chu kỳ sinh tử được lặp đi lặp lại vô tận.
Trong Duyên khởi có mười hai nhân duyên. Giáo lý này đã khẳng định rằng, tái sinh xuất hiện thông qua một loạt mười hai liên kết. Nó bắt nguồn từ vô minh và kết thúc bằng hoại diệt để có thể khởi nguồn cho một chu kỳ vô tận của Dukkha (đau khổ, không được thỏa mãn).
Trong Phật giáo Đại thừa
Theo Phật giáo Đại thừa, để có thể phá vỡ sự thiếu hiểu biết về bản chất thực tại và quá khứ đời trước thì phải thông qua cái nhìn sâu sắc về Tánh không. Tánh không ở đây được hiểu là tất cả mọi thứ đều trống rỗng và không có bản chất.
Vô minh chính là nguyên nhân chính; là tạp chất lớn nhất của đau khổ. Từ đó dẫn đến một người phải tái sinh vô tận trong vòng luân hồi. Nhìn thẳng và hiểu rõ được Tánh không sẽ mang đến sự thức tỉnh đầy đủ.
Phật giáo Đại thừa chỉ ra vô minh có 2 mức độ, cụ thể là:
- Sự thiếu hiểu biết về tính tuyệt đối hoặc về bản chất thiết yếu của hiện tượng.
- Sự thiếu hiểu biết đã ngăn cản chúng ta hiểu một cách chính xác nhất về thế giới tương đối.
Hai loại vô minh này được ví như hai sợi chỉ dệt vào với nhau. Nó tạo thành tấm vải ảo tưởng và mọi người không dễ để xác định rõ.
Chúng ta thiếu trí tuệ để hiểu rõ bản chất của sự tồn tại và luôn tin rằng mọi thứ trên thế giới này đều vững chắc, chân thật. Từ đó dẫn đến nhận thức không rõ về luật nhân quả, nghiệp lực, sự phụ thuộc lẫn nhau giữa con người và thế giới này.
Trong Phật giáo Kim Cương Thừa
Truyền thống Kim Cương Thừa coi vô minh chính là cạm bẫy trói buộc một người vào vòng luân hồi. Giáo lý của Phật giáo Mật Tông chủ yếu tập trung vào việc thực hành con đường bí truyền (Tantric). Đạo sư là người hướng dẫn để loại bỏ vô minh và đạt được sự giải thoát trong một đời duy nhất.
Cách loại bỏ sự vô minh để đạt giác ngộ
Sự vô minh hay thiếu hiểu biết có thể được loại bỏ hoàn toàn bằng cách nuôi dưỡng tâm trạng ngược lại. Đó cũng chính là sự khôn ngoan và nhận thức sâu sắc về bản chất thực tại.
Đức Phật đã so sánh vô minh giống như bóng tối. Để thoát khỏi bóng tối thì chúng ta cần mang lại ánh sáng. Tương tự, để loại bỏ đi sự thiếu hiểu biết thì Đức Phật đã giải thích rằng chúng ta cần phải tu luyện sự khôn ngoan.
Như vậy, để thoát khỏi sự vô minh thì chúng ta cần tu luyện trí huệ bằng cách học và thực hành Pháp. Đầu tiên, chúng ta cần phát triển sự khôn ngoan để phân biệt được hành vi đạo đức và vô đạo đức. Sau đó hiểu rõ bản chất thực tại của thế giới, bao gồm vô thường, vô ngã và đau khổ.
Tuy nhiên, để loại bỏ sự vô minh là điều không dễ dàng. Qua thời gian thì tâm trí của chúng ta đã tích lũy, lắng đọng các tạp chất trong cuộc sống. Để giác ngộ thì chúng ta phải hiểu được bản chất thực sự của thế giới này thông qua những thử thách, những trải nghiệm cá nhân trên con đường thực hành Bát Chánh Đạo.
XEM THÊM:
Như vậy bạn đã biết được vô minh là gì rồi đúng không nào? Để vượt qua sự vô minh là cả một quá trình dài. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây của chúng tôi có thể giúp bạn thoát khỏi vô minh và phiền não trong cuộc sống. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết này nhé!
