Bên cạnh rạng đông thì chạng vạng cũng là thời điểm khó quan sát nhất trong ngày. Vậy bạn có biết chạng vạng là gì không? Chạng vạng gồm những giai đoạn nào? Hay chạng vạng khác gì so với bình minh và hoàng hôn? Hãy cùng với chúng tôi tìm hiểu chi tiết về các hiện tượng này nhé!
Contents
Chạng vạng là gì?
Chạng vạng là khi mà thời tiết chuyển dần từ sáng sang tối. Việc thay đổi này có thể khiến cho mắt chúng ta rơi vào trạng thái quáng gà, nhìn các vật thể không rõ. Có thể hiểu đơn giản, chạng vạng chính là khoảng thời gian giữa lúc rạng đông và lúc mặt trời mọc, hoặc là giữa lúc hoàng hôn và lúc mặt trời lặn. Lúc này thì ánh sáng mặt trời tán xạ ở tầng khí quyển sau đó sẽ chiếu xuống dưới khiến cho bề mặt của trái đất không sáng hoàn toàn và cũng không tối hoàn toàn.
Nếu như mặt trời càng ở thấp dưới đường chân trời thì chạng vạng càng tối. Khi mà mặt trời lặn xuống thấp dưới 18° dưới đường chân trời thì cũng là lúc trời chạng vạng tối và ban đêm bắt đầu. Ngược lại, khi mà mặt trời mọc đến vị trí 18° dưới đường chân trời thì cũng là lúc chạng vạng buổi sáng.
Các giai đoạn của chạng vạng là gì?
3 giai đoạn của chạng vạng
Chạng vạng được chia thành 3 kiểu, đó là: chạng vạng dân sự, chạng vạng hàng hải và chạng vạng thiên văn. Thời gian kéo dài của 3 loại chạng vạng này sẽ phụ thuộc vào vị trí của bạn ở trên trái đất. Cụ thể như sau:
- Chạng vạng dân dụng: xảy ra khi mà mặt trời nằm ở giữa 0° và 6° dưới đường chân trời.
- Chạng vạng hàng hải: xảy ra khi mà mặt trời nằm ở giữa 6° và 12° dưới đường chân trời.
- Chạng vạng thiên văn: xảy ra khi mà mặt trời nằm ở giữa 12° và 18° dưới đường chân trời.
Cách nhận biết chạng vạng
Khi nhắc đến chạng vạng thì hầu hết mọi người đều nói đến giai đoạn chạng vạng dân dụng. Đây chính là giai đoạn đầu tiên của chạng vạng và nó xảy ra trước khi mặt trời mọc hoặc là sau khi mặt trời lặn. Tại thời điểm này thì mặt trời không ở dưới đường chân trời nhưng nó vẫn có lượng ánh sáng trên bầu trời. Tại rất nhiều quốc gia, thành phố trên thế giới đã đưa ra luật dựa vào giai đoạn chạng vạng này để yêu cầu bật đèn đường, đèn phương tiện khi tham gia giao thông…
Tuy nhiên cho đến nay thì vẫn chưa có nguyên tắc nào để nhận biết được 3 giai đoạn này của chạng vạng. Mặc dù vậy, bạn cũng có thể dựa vào 2 cách dưới đây:
- Cách thứ nhất: Bạn cần phải phân biệt được hình dạng trong bóng tối. Thực tế thì hầu hết mọi người đều biết khi nào mặt trời ở trên hoặc là ở dưới đường chân trời. Và thời điểm ngay trước hoặc sau đó chính là chạng vạng dân dụng. Khi đường chân trời khó phân biệt được thì đó chính là chạng vạng hàng hải. Con khi diễn ra hiện tượng chạng vạng thiên văn thì là lúc bóng tối gần như bao phủ hoàn toàn.
- Cách thứ 2: Bạn có thể quan sát thông qua những ngôi sao nhìn thấy. Với chạng vạng dân dụng thì bạn chỉ có thể nhìn thấy được ngôi sao sáng nhất hoặc là những hành tinh có thể nhìn thấy được. Bạn sẽ càng dễ dàng nhìn thấy được các ngôi sao khi ở giai đoạn chạng vạng hàng hài cho đến chạng vạng thiên văn.
Thời gian xảy ra chạng vạng là gì?
Giữa ngày và đêm
Người quan sát đứng ở vĩ độ từ 0° cho đến 48°34′ so với đường xích đạo ở mỗi bán cầu thì có thể quan sát được chạng vạng 2 lần/ngày/năm. Đây chính là thời điểm của rạng đông và mặt trời lặn, cũng như là lúc mặt trời mọc và hoàng hôn.
Bên cạnh đó thì bạn cũng có thể quan sát được hiện tượng này nếu như đứng tại vị trí có vĩ độ cao hơn vào các ngày trong năm, trừ những ngày gần với hạ chí. Tuy nhiên, tại những vị độ 81 cho đến 90 từ xích đạo thì mặt trời không thể mọc cao hơn 10° trên đường chân trời và cũng không thể lặn thấp hơn 18° dưới đường chân trời. Vì vậy mà bạn không thể quan sát được hiện tượng chạng vạng ở đây.
Ngày này sang ngày hôm sau
Tại những điểm có vĩ độ lớn hơn 48°34′ Bắc hoặc Nam, vào ngày hạ chí thì chạng vạng có thể kéo dài từ lúc mặt trời lặn cho đến lúc mặt trời mọc vào sáng ngày hôm sau. Bởi ở đây thì mặt trời không xuống thấp hơn 18° dưới đường chân trời nên bầu trời sẽ không tối hoàn toàn ngay cả khi đã vào lúc nửa đêm.
Vĩ độ này bao gồm nhiều khu vực trên thế giới, ví dụ như toàn bộ vương quốc Anh, Trung Âu cùng với một số quốc gia ở khu vực Bắc Âu.
Giữa hai đêm vùng cực
Ở những vĩ độ gần hai cực Bắc và Nam, vào mùa đông ban đêm thì rất hiếm khi trời tối hoàn toàn trong suốt 24 giờ mỗi ngày. Điều này xảy ra vào những ngày gần đông chí và tại vĩ độ khoảng 5.5 tính từ các cực.
Kéo dài suốt 24 giờ
Tại những vĩ độ gần khoảng 9°, do độ chênh lệch độ cao của mặt trời nhỏ hơn 8° nên hiện tượng chạng vạng này có thể kéo dài suốt 24 giờ. Điều này có thể xảy ra trong 1 ngày hoặc là vài tuần. Địa điểm bạn có thể quan sát hiện tượng chạng vạng kéo dài này là ở Alert, Nunavut và Canada.
Thời lượng diễn ra chạng vạng
Thời lượng của hiện tượng chạng vạng này sẽ phụ thuộc vào vĩ độ cũng như thời gian trong năm. Mặt trời di chuyển với tốc độ là 360°/ngày. Tuy nhiên mặt trời lặn và mọc thì thường diễn ra ở góc nghiêng so với đường chân trời. Thời lượng của hiện tượng chạng vạng chính là hàm của góc đó.
- Tại Greenwich, Anh có vĩ độ là 51.5° Bắc thì thời lượng của chạng vạng dao động từ 33 phút cho đến 48 phút; tùy thuộc vào từng khoảng thời gian trong năm.
- Tại xích đạo thì chạng vạng chỉ kéo dài khoảng 24 phút. Nguyên nhân là do vĩ độ thấp nên đường chuyển động của mặt trời sẽ vuông góc với đường chân trời.
- Tại những vùng có vĩ độ cao cận cực Bắc, cực Nam thì thời gian của chạng vạng có thể kéo dài trong vài ngày hoặc là cả ngày.
- Tại một số nơi nằm trong vòng cực thì ban ngày vào mùa hè có thể kéo dài đến 24 tiếng. Tại các vùng rất gần cực thì hiện tượng chạng vạng có thể kéo dài đến vài tuần.
So sánh chạng vạng với bình minh – hoàng hôn
Chúng ta thường sử dụng các thuật ngữ “bình minh”, “hoàng hôn” và “chạng vạng” thay thế cho nhau tùy thuộc vào từng thời gian trong ngày. Không chỉ chạng vạng mà cả bình minh và hoàng hôn đều có ý nghĩa thiên văn cụ thể. Thực tế có 3 loại bình minh và 3 loại hoàng hôn. Cụ thể như sau:
- Hoàng hôn dân dụng: xảy ra khi mà mặt trời ở dưới đường chân trời, nói chính xác là 6° vào buổi tối.
- Hoàng hôn hàng hải: xảy ra khi mà mặt trời ở dưới 12° so với đường chân trời.- Hoàng hôn thiên văn: xảy ra khi mặt trời ở dưới 18° so với đường chân trời.
Ngược lại thì bình minh dân dụng, hải lý và thiên văn xảy ra khi mà mặt trời ở các độ tương ứng dưới đường chân trời trước khi mà mặt trời mọc. Nói cách khác thì bình minh và hoàng hôn xảy ra khi mà mặt trời đi qua một điểm cụ thể bên dưới đường chân trời (ví dụ như 18°); trong khi đó chạng vạng đề cập đến pha giữa các điểm đó (ví dụ từ 12° đến 18°).
XEM THÊM:
Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi liên quan đến chạng vạng là gì. Hy vọng sẽ giúp bạn có thêm những thông tin thú vị về hiện tượng này. Và cũng đừng quên theo dõi các bài viết mới nhất được cập nhật trên supperclean.vn nhé!
