Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản thường gặp ở động vật và thực vật. Vậy, sinh sản vô tính là gì? Có những hình thức nào? Ý nghĩa của sinh sản vô tính là gì? Những thắc mắc này sẽ được supperclean.vn bật mí trong bài viết dưới đây nhé!
Contents
Sinh sản vô tính là gì? Cho ví dụ
Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản mà một cá thể mẹ có thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể con giống hệt mình, không có sự hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái. Sinh sản vô tính xuất hiện ở cả động vật và thực vật.
Ví dụ về sinh sản vô tính:
- Thực vật: Cây bỏng con mọc ra từ lá, cây khoai tây phát triển từ mầm trên củ khoai tây, giâm cành mía tạo thành cây con mới,….
- Động vật: Nảy chồi ở thủy tức, hình thức phân mảnh ở giun dẹp hay trinh sản ở loài ong,…
Các hình thức sinh sản vô tính
Qua những chia sẻ trên, bạn đã hiểu rõ về sinh sản vô tính là gì rồi phải không? Vậy có những hình thức sinh sản vô tính nào? Các loài sinh vật nói chung có nhiều hình thức sinh sản vô tính khác nhau. Cụ thể như sau:
Những hình thức sinh sản vô tính ở thực vật
Thực vật có các hình thức sinh sản vô tính sau:
| Các hình thức | Sinh sản bằng bào tử | Sinh sản sinh dưỡng | Nhân giống vô tính |
| Bản chất |
|
Cá thể mới được hình thành từ các bộ phận trong cơ thể mẹ như củ, thân, lá, cành,… | Bản chất của nhân giống vô tính là hình thức sinh sản sinh dưỡng nhân tạo, do con người thực hiện.
Các phương pháp nhân giống vô tính phổ biến hiện nay là:
|
| Đại diện | Dương xỉ, rêu | Cây bỏng, khoai lang, chuối, rau má, khoai tây, sắn, rau ngót, rau muống,… |
|
Những hình thức sinh sản vô tính ở động vật
Bản chất sinh sản vô tính ở động vật là quá trình nguyên phân các tế bào sinh dưỡng mà không trải qua thụ tinh. Các hình thức sinh sản vô tính của động vật gồm có:
| Các hình thức | Phân đôi | Nảy chồi | Phân mảnh | Trinh sinh |
| Bản chất | Dựa trên phân chia tế bào chất và nhân bằng cách tạo ra eo thắt. | Nguyên phân nhiều lần để tạo ra chồi con. Sau đó, chồi con tách ra khỏi cơ thể mẹ và phát triển thành một cá thể mới. | Các mảnh vụn vỡ của cơ thể mẹ trải qua quá trình phân bào nguyên nhiễm để hình thành cơ thể mới | Trứng không được thụ tinh mà nguyên phân nhiều lần để tạo ra cá thể mới, mang bộ nhiễm sắc thể (NST) đơn bội.
Trinh sản thường xen kẽ với hình thức sinh sản hữu tính. Đặc điểm này thường gặp ở loài ong mật, ong chúa thường đẻ rất nhiều trứng. Những quả trứng không được thụ tinh sẽ phát triển thành ong đực (mang bộ NST đơn bội). Những quả trứng được thụ tinh sẽ phát triển thành ong thợ, ong chúa (mang bộ NST đơn bội). |
| Đại diện | Động vật đơn bào, giun dẹp | Ruột khoang, bọt biển | Bọt biển, ruột khoang | Các loài chân đốt (ong, rệp, kiến,..); một số loài bò sát, lưỡng cư (thằn lằn đuôi dài, rắn đuôi cỏ),…. |
Ưu, nhược điểm của sinh sản vô tính là gì?
Về ưu điểm
- Một cá thể độc lập có thể tạo ra thế hệ con cháu. Điều này có lợi đối trong trường hợp mật độ quần thể thấp.
- Duy trì và bảo tồn các nguồn gen tốt và loài sinh vật quý hiếm
- Tạo ra các cá thể có thể thích nghi tốt với môi trường sống ổn định, ít hoặc không bị biến động. Từ đó, giúp quần thể phát triển nhanh chóng về số lượng. Điều này có ý nghĩa quan trọng góp phần hạ giá thành sản phẩm
- Tạo giống sạch bệnh, duy trì tính trạng tốt phục vụ cho con người.
XEM THÊM:
Về nhược điểm
Sinh sản vô tính tạo ra các cá thể con giống hệt mẹ về mặt di truyền. Do vậy, nếu điều kiện sống thay đổi thì các cá thể con có thể bị chết hàng loạt, thậm chí là toàn bộ quần thể bị tiêu diệt.
Ngoài ra, sinh sản vô tính không tạo sự đa dạng di truyền.
Các ứng dụng của sinh sản vô tính
Hình thức sinh sản vô tính của thực vật được ứng dụng phổ biến trong thực tế để nhân giống nhanh, tạo ra giống cây trồng sạch bệnh. Đồng thời rút ngắn thời gian sinh trưởng của cây trồng để nâng cao hiệu quả kinh tế.
Sinh sản vô tính của động vật được ứng dụng để nuôi cấy mô, ghép mô và chữa bệnh. Cụ thể như sau:
- Tự ghép: Lấy mô hoặc cơ quan trên cơ thể để cấy ghép cho chính cơ thể đó. Ví dụ, lấy da đùi ghép lên da mặt; nối chân, tay bị đứt rời khỏi cơ thể,…
- Dị ghép: Lấy mô hoặc cơ quan của cơ thể khác nhưng tương thích với bệnh nhân để cấy ghép vào cơ thể của người bệnh. Ví dụ, lấy gan hoặc thận,… ghép cho bệnh nhân bị hỏng thận, gan,…
Sự khác biệt giữa sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính là gì?
Sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính có điểm chung là tạo ra cá thể mới, góp phần duy trì nòi giống. Tuy nhiên, hai hình thức sinh sản này có nhiều điểm khác biệt, cụ thể như sau:
| Tiêu chí so sánh | Sinh sản vô tính | Sinh sản hữu tính |
| Bản chất | Không có sự kết hợp của giao tử đực – cái | Có sự kết hợp của giao tử đực – cái |
| Cơ sở tế bào học | Nguyên phân | Trải qua đầy đủ các giai đoạn thụ tinh, nguyên phân và giảm phân. |
| Đặc điểm di truyền | – Cơ thể mới tạo thành giống hệt cơ thể ban đầu.
– Không đa dạng di truyền |
– Phát sinh nhiều tổ hợp và biến dị di truyền.
– Đa dạng di truyền |
| Ưu thế | Không có nhiều ưu thế | Tiến hóa hơn nhiều so với sinh sản vô tính |
| Ý nghĩa | Tạo ra cá thế mới thích nghi với điều kiện sống ổn định. | Tạo ra cá thể mới dễ dàng thích nghi với điều kiện sống thay đổi. |
Mặc dù không có nhiều lợi thế như sinh sản hữu tính song sinh sản vô tính có vai trò quan trọng đối với nhiều loài sinh vật. Hy vọng qua bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ loại sinh sản vô tính là gì nhé!
